پایگاه اطلاع رسانی دزآفاق

گزارش به قلم: رویارجبی

بیمارستان زیر زمینی یا زهرا (س) دزفول که سندی بر مظلومیت و مقاومت این شهرستان در دوران جنگ ۸ساله است این سال ها در سایه بی توجهی متولیان نسبت به احیای آن بعنوان یک مکان مورد بازدید، خاک می خورد.

به گزارش خبرنگار دزآفاق، مقابل درب ورودی مانده ام و به آثار باقیمانده از جنگ بر روی در خیره می شوم، دری که دردها، رشادت ها، به خون غلتیدنها و حماسه آفرینی های زیادی را به خود دیده است.

چندپله را طی می کنم و وارد راهروی ورودی در عمق بیش از ۱۰ متری زمین می شوم، گویی به تاریخ سفر کرده ام.به تاریخی نه چندان دور و پر از افتخار.

ناخودآگاه صدای مهیب بمباران و موشک های پی در پی لرزه بر تنم می اندازد و تصاویر مردم و رزمندگان با سر و روی خون آلود در مقابل چشمانم تداعی می شود.

رزمنده ای که با نفس های آخرش نام فرزند کوچکش را که از بدو تولد ندیده به زبان می آورد و از سویی با نزدیک شدن به حس شیرین شهادت لبخند بر لبانش جاری می شود، فریادها و دویدن های پرستاران و پزشکانی که از جای جای ایران آمده اند و گاه با وجود مجروح شدن نیز از جهاد دست نمی کشند، به خون غلتیدن زنان و مردان و کودکانی که شاید تا لحظاتی پیش از آوار شدن خانه اشان، به بازی، خواب شبانه، صرف غذا، گفت و گو، تحصیل، کار، نماز و راز و نیاز و… مشغول بوده اند و به یکباره سفره دلشان میزبان موشک باران ها شده است. پدر و مادری که جسم بی جان فرزند کوچکشان را در آغوش گرفته اند و آنطرف تر تازه عروسی که هنوز چند روز از زندگی مشترکش نگذشته و حال داغدار از دست دادن شریک زندگی اش در اثر موشک باران است.

در سمت دیگر، چشمان رزمنده ای برای همیشه بسته می شود و مادرانی که آرزوی دیدن شاخ شمشادشان در رخت دامادی برای همیشه بر دلشان می ماند.

این ها صحنه هایی است که در بدو ورود به بیمارستان زیرزمینی یازهرا در مقابل چشمانم نمایان می شود، صحنه هایی که آدم با تصورشان می خواهد هم بر این غم بزرگ اشک بریزد و هم به بزرگ منشی کسانی که سند آرامش وطن را با خون خود امضا کردند افتخار کند.

با هرگامی که برمی دارم بوی عشق به وطن، بوی غیرت، بوی مردانگی و بوی شهامت و دلاوری به مشامم می رسد. راهروهای پیچ در پیچ و اتاق هایی را نظاره گر می شوم که هر کدامشان شاهد جانفشانی ها، دردها و مظلومیت های زیادی بوده اند.

مکانی که وجب به وجب آن یادآور رشادت های دلاورمردان و زنانی است که یا جان خود را نثار کردند و یا در یک قدمی مرگ جهاد کردند و از جان و مال خود گذشتند اما یک وجب از خاک وطن را به دشمن ندادند.

بیمارستان زیر زمینی یا زهرا (س) دزفول به منظور تامین سلامت مجروحان حملات هوایی و موشکی شهرستان و مجروحان خطوط مقدم جبهه شمالی خوزستان در سال ۱۳۶۵ توسط قرارگاه مهندسی خاتم الانبیاء (ص) با قطعات پیش ساخته بتنی و مقاوم در برابر حملات موشکی و هوایی با مساحتی حدود ۵ هزار متر مربع و در عمق بیش از ۱۰ متری زمین ساخته شده است.

این بیمارستان زیرزمینی که در ضلع جنوبی بیمارستان در حال ساخت ۴۰۰ تخت خوابی یا زهرا (س) قرار دارد دارای بخش‌های جراحی، اتاق عمل، رادیولوژی، ارتوپدی، آزمایشگاه، داروخانه و زنان و زایمان و اسکان همراهان بیمار و مجروحان بوده است‌.

بیمارستانی که سندی بر مظلومیت و مقاومت مردمان این دیار است و به عنوان چهل و پنجمین اثر، در ردیف آثار ملی دفاع مقدس قرار گرفته و سال گذشته نیز در ردیف آثار میراث فرهنگی به ثبت ملی رسیده است.

بیمارستان به حال خود رها شده است

حال مکانی که می توانست به عنوان موزه بی بدیل دفاع مقدس در کشور تبدیل شود در این سالها بر اثر بی توجهی برخی متولیان خاک می خورد. بی مهری ها به این اثر ارزشمند دفاع مقدس صدای اعتراض برخی مسئولان را نیز درآورده است.

امام جمعه دزفول چندی پیش در نشست شورای فرهنگ عمومی این شهرستان با بیان اینکه بیمارستان زیرزمینی یازهرا در دزفول در ایام دفاع مقدس نقش بی بدیلی در پشتیبانی و خدمت رسانی به رزمندگان مجروح داشته است، اظهار می کند: این بیمارستان در این سال‌ها به حال خود رها شده است در حالی که باید به این مکان که در کشور نمونه ندارد به عنوان یکی از جاذبه‌های بی نظیر دفاع مقدس در کشور توجه ویژه شود.

حجت الاسلام سیدمحمدعلی قاضی دزفولی با تاکید بر لزوم معرفی گسترده این مکان ارزشمند، می افزاید: اگر کارگردانان کشوری بدانند چنین بیمارستانی در دزفول وجود دارد قطعاً از فضای آن در آثار خود بهره مند می‌شوند.

بیمارستان در محیط کارگاهی قرار دارد

به دلیل عملیات احداث بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی یا زهرا، این بیمارستان زیرزمینی در یک محیط کاملا کارگاهی قرار گرفته و بازدید از آن ممنوع است.

اینها را مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی دزفول می گوید و می افزاید: دورتادور این مکان زیرزمینی پوشیده از تجهیزات ساخت و ساز بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی است بنابراین از نظر ایمنی و بهداشتی بازدید از آن خطرناک است.

فریدون جعفریان فر ادامه می دهد: احیای مجدد این بیمارستان زیرزمینی و قرار گرفتن مجدد آن در معرض بازدید عموم نیازمند یک بودجه قابل توجه برای اجرای اقداماتی نظیر بهسازی فضای فیزیکی و تجهیزات، ساماندهی سیستم برق رسانی و سیستم تهویه، تاسیسات و به کارگیری نیروهای حفاظت و حراست است.

وی عنوان می کند: بیمارستان زیرزمینی یازهرا به عنوان پدافند غیرعامل دانشگاه علوم پزشکی دزفول محسوب می شود.

این سخنان مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی دزفول در حالیست که این بیمارستان از زمان ساخت تاکنون صرفا چندسال به عنوان نمایشگاه دائمی طلایه‌داران عرصه سلامت و جلوه‌های مقاومت و ایثار فعالیت داشته و مورد بازدید شهروندان به ویژه دانش‌آموزان و راهیان نور بوده است و در سال های قبل از شروع عملیات اجرایی بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی نیز توجهی به این این مکان صورت نگرفته است.

علت احداث بیمارستان زیرزمینی در دزفول

مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول در گفت و گو با خبرنگار دزآفاق، در خصوص چگونگی و علت احداث این بیمارستان زیرزمینی در دزفول می گوید: اگر دوره حملات موشکی، هوایی و توپخانه ای دشمن بعثی به شهرهای جمهوری اسلامی ایران را به ۳ دوره مشخص تقسیم کنیم، دوره اول از ابتدای شروع جنگ تحمیلی تا پایان سال ۱۳۶۱، دوره دوم حملات موشکی از سال ۱۳۶۲ تا پایان سال ۱۳۶۵ و دوره سوم از ابتدای سال ۱۳۶۶ تا پایان جنگ تحمیلی به تاریخ ۲۹ مرداد سال ۱۳۶۷ خواهد بود.

به گفته سرهنگ بهزادجولایی در دوره دوم بالاترین میزان حملات موشکی، توپخانه ای و هوایی توسط رژیم بعثی عراق به شهرهای ایران در قالب جنگ شهرها صورت گرفت.

وی با بیان اینکه دزفول بیشترین آسیب را تا پایان سال ۱۳۶۵ از ناحیه موشک های دوربرد رژیم بعثی متحمل شد، می افزاید: بالغ بر ۱۷۶ موشک زمین به زمین اسکاد، فراگ ۷، العباس و الحسین به دزفول اصابت کرد که در نتیجه این تعداد موشک قریب به ۷۹۸ نفر شهید شدند.

مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول بیان می کند: تمام یگان های سپاه در کنار رودخانه دز در جنب شهرستان دزفول عقبه داشتند و همه آنها همواره در نماز جمعه شهرستان دزفول شرکت می کردند از سویی دزفول به دلیل راهبردی بودن موقعیت و برخورداری از یک لشکر عملیاتی و همچنین مقاومت و پایداری کم نظیر مردمانش همواره مورد طمع دشمنان بود و این مقاومت و ماندن در شهر از سوی مردم، دشمن را بشدت خشمگین کرده بود.

سرهنگ جولایی ادامه می دهد: به همین دلیل مناطق مسکونی شهر در آن زمان آماج حملات موشکی و بمباران هوایی بسیار شدید دشمن قرار گرفته بوده ضمن اینکه این حملات بیشتر در هنگام شب و درنقاط مسکونی پرجمعیت رخ می داد و موجب تلفات می شد.

وی یادآور می شود: بنابراین ستاد جبهه و جنگ به دلیل اهمیت سوق الجیشی شهرستان دزفول که یک شهر راهبردی در جبهه های جنوب غربی محسوب می شد اقدام به ساخت یک بیمارستان زیرزمینی با متراژ حدود ۵ هزار متر مربع در عمق بیش از ۱۰ متری زمین کرد.

سرهنگ جولایی اضافه می کند: این بیمارستان دارای ۴ اتاق جراحی بود و در پایین بیمارستان زنان زایمان یازهرا قرار داشت.

وی با بیان اینکه بیمارستان زیرزمینی یازهرا به مکان امنی برای انتقال مردم و رزمندگان مجروح تبدیل شده بود، می افزاید: پس از هر حمله هوایی گروه های مردمی، شهرداری و تیم هایی که مخصوص تخلیه منازل آوار شده و حمل شهدا و مجروحین بودند وارد عمل می شدند و مجروحان را به این بیمارستان منتقل می کردند.

سلایق شخصی مانع احیای بیمارستان است

شرایط ویژه ای در شهر حاکم بود و زمان در این بیمارستان معنایی نداشت. هر شب تعداد زیادی از مردمی که از زیرآوار درآورده شده بودند و رزمندگان جبهه های جنوب غربی کشور برای عمل های جراحی بزرگ و آنی به این بیمارستان منتقل می شدند و توسط پزشکان حاذق و پرستاران وظیفه شناس از مرگ نجات می یافتند و در این بین عده ای نیز به دلیل شدت جراحات به شهادت می رسیدند.

سرهنگ جولایی اینها را می گوید و ادامه می دهد: برخی از پرسنل خدوم و فداکار این بیمارستان از دیگر استان ها و شهرهای کشور در قالب ماموریت در این بیمارستان حضور می یافتند و با روحیه ای جهادی و خستگی ناپذیر به صورت شبانه روزی جهاد می کردند.

رئیس مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول بیان می کند: تا یک سال بعد از پایان جنگ، فضای این بیمارستان همچنان مورد استفاده قرار می گرفت و زمانی که شهر به حالت عادی برگشت دیگر بیمارستان ها وارد چرخه خدمات رسانی شدند.

سرهنگ جولایی یادآور می شود: در حدود سال ۱۳۸۵ دکتر رنگچی مدیر وقت شبکه بهداشت شهرستان که خود از پزشکان حاذق و رزمندگان شهرستان بود با همکاری عوامل این شبکه در اقدامی ارزشمند و با هزینه شخصی اقدام به احیای این بیمارستان به شکل موزه می کند. بر این اساس امکانات بیمارستان بهسازی شده و با ابتکار دکتر رنگچی و همکارانش تجهیزات محتوایی در قالب ماکت و مطابق با سبک و سیاق دوران دفاع مقدس در بیمارستان زیر زمینی یازهرا مستقر می شود و این بیمارستان یک چینش موزه ای به خود می گیرد.

وی ادامه می دهد: از زمانی که این اقدام انجام شد تا سال ۱۳۹۰ بیمارستان زیرزمینی یازهرا به عنوان یک موزه فعال بوده و مورد بازدید عموم به ویژه راهیان نور و دانش آموزان قرار گرفته است اما متاسفانه با تغییر مدیریت ها و کوتاهی های صورت گرفته فعالیت این موزه متوقف شد و اکنون سال هاست به دلیل بی توجهی برخی متولیان این مکان ارزشمند به حال خود رها شده است.

سرهنگ جولایی به مکاتبات و جلسات متعد برای بازسازی این بیمارستان در دوران دولت قبلی اشاره می کند و می افزاید: متاسفانه موانع اداری و سلایق شخصی برخی افراد مانع شد تا این بیمارستان به وضعیت مطلوبی که مد نظر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس است برسد.

کوتاهی در جذب اعتبار

مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول همچنین بیان می کند: در بین سال های ۹۳ تا ۹۴ یک بودجه به میزان ۱۰۰ میلیون تومان از طریق بنیاد حفظ و نشر آثار و ارزش های دفاع مقدس و ۱۰۰ میلیون تومان اعتبار دیگر نیز از طریق وزارت بهداشت به این بیمارستان اختصاص یافت که متاسفانه با عملکرد ضعیف مسئولان و کوتاهی های صورت گرفته، این اعتبار جذب نشد.

سرهنگ جولایی با بیان اینکه مرکز فرهنگی دفاع مقدس با تمام توان پیگیر احیای این بیمارستان بوده و طراحی هایی نیز برای بهسازی این مکان انجام داده است، می گوید: بر اساس جلسات متعددی که از سال ۱۳۹۵ فی مابین بنیاد حفظ و نشر آثار دفاع مقدس به نمایندگی از مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول و ریاست دانشگاه علوم پزشکی دزفول، معاونت فرهنگی این دانشگاه و شهردار و فرماندار وقت در شورای هماهنگی حفظ و نشر آثار و ارزش های دفاع مقدس برگزار شد مقرر شده بود این بیمارستان ضمن حفظ تولیت مورد بازبینی قرار گرفته و برای بازدید عموم به صورت مجدد بهسازی و آماده شود ولی این مهم همچنان به دلیل سلایق شخصی و برخی تفکرات اشتباه محقق نشده است.

به گفته وی در آخرین جلسه مربوط به این بیمارستان که با حضور همه مدیران شهرستان برگزار شد با اعلام آمادگی از سوی شهرداری، مقرر شده بود که این بیمارستان برای بازسازی به شهرداری واگذار شود ضمن اینکه دانشگاه علوم پزشکی دزفول نیز متعهد شده بود که قسمت بالایی این بیمارستان را به یک فضای سبز و پارکی که در خور شان مردم باشد تبدیل کند.

مدیر مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول می افزاید: بدیهی است که بهسازی فضای فیزیکی و تاسیسات بیمارستان و ماکت ها و تجهیزات مستقر در آن و همچنین استقرار تجهیزات محتوایی جدید در این مکان، نیازمند جذب اعتبار است و ضرورت دارد دانشگاه علوم پزشکی دزفول و دیگر مسئولان از طریق استانداری و مسئولان کشوری به دنبال جذب یک ردیف بودجه برای این بیمارستان باشند.

سرهنگ جولایی می گوید: در صورت همت متولیان این اعتبار به راحتی جذب می شود ضمن اینکه قطعا جلساتی با مدیران جدید دانشگاه علوم پزشکی دزفول تا رسیدن به نتیجه مطلوب برگزار خواهیم کرد.

وی معتقد است ساخت ساز بیمارستان ۴۰۰ تختخوابی هیچ مانعی برای بازسازی دوباره این بیمارستان زیرزمینی نیست و لازم است دانشگاه علوم پزشکی هرچه زودتر نسبت به فراهم کردن شرایط برای بهسازی این مکان اقدام کند.

سرهنگ جولایی در ادامه بیمارستان زیرزمینی یازهرا را یکی از آثار تاریخی و ارزشمند دفاع مقدس و یکی از بزرگترین بیمارستان های ساخته شده توسط ستاد پشتیبانی‌جبهه و جنگ برمی شمارد و می گوید: اگر شرایط بحرانی در منطقه رخ دهد این بیمارستان می تواند همچنان مورد استفاده مجدد قرار بگیرد بنابراین امیدوار هستیم مسئولان بدور از سلایق شخصی مانع تحریف آثار جنگ و خاک گرفتگی این مکان شوند.

وی با تاکید بر اینکه وظیفه ذاتی ما حفظ آثار دفاع مقدس و جلوگیری از تحریف آنها است، می افزاید: اسناد و مدارک کاغذی زیادی از شهدا و مجروحان بستری در این بیمارستان وجود دارد که از زمان جنگ تاکنون در گوشه ای از این بیمارستان زیرزمینی در حال خاک خوردن و نابودی هستند بنابراین اولین اقدام مهمی که باید انجام شود جمع آوری و اسکن این مدارک است تا بتوان از آنها به نحو مطلوبی نگهداری کرد.

رئیس مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس دزفول یادآور می شود: ما در تمام این سالها تا جایی که توانسته ایم مانع فراموشی این مکان ارزشمند دفاع مقدس شده ایم. در این راستا در بسیاری از ایام سال شرایط را برای بازدید کاروان های راهیان نور از این بیمارستان با حضور راوی فراهم نموده ایم اما این رویه رضایت بخش نیست و باید این بیمارستان یک مکان دائمی برای بازدید عموم باشد.

سرهنگ جولایی با تاکید بر اینکه هرچه زودتر باید تکلیف این مکان ارزشمند دفاع مقدس مشخص شود، می گوید: این بیمارستان در صورت احیای مجدد می تواند مکان ارزشمندی برای بازدید نسل جوان، دانش آموزان و دانشجویان شهرهای مختلف استان، طلاب و راهیان نور باشد و گردشگری دفاع مقدس را در دزفول تقویت کند و توسعه دهد.

بهسازی بیمارستان به زمان دیگری موکول شده است

در حالیکه به گفته رئیس مرکز دفاع مقدس احیای این مکان منافاتی با احداث بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی ندارد فرماندار ویژه دزفول نیز در یک گفت و گوی کوتاه با خبرنگار دزآفاق ادعای علوم پزشکی مبنی بر قرار گرفتن این بیمارستان در یک محیط کارگاهی را مطرح می کند و می گوید: این بیمارستان در پایین بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی و در یک محیط کاملا کارگاهی قرار دارد بنابراین دانشگاه علوم پزشکی درخواست کرده که عملیات احیای این اثر ارزشمند دفاع مقدس به بعد از بهره برداری از بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی موکول شود.

علی فرهمندپور بر لزوم استفاده از ظرفیت این بیمارستان برای نشان دادن مقاومت و رشادت های دوران دفاع مقدس تاکید می کند و می افزاید:در حال حاضر تعدادی از هنرمندان دزفولی در حال ساخت یک فیلم در فضای این بیمارستان هستند.

وی احیای این بیمارستان را امری ضروری عنوان می کند و می گوید: با توجه به درخواست دانشگاه علوم پزشکی، قطعا بعد از بهره برداری از بیمارستان ۴۰۰ تخت خوابی با همکاری علوم پزشکی و دیگر ادارات شهرستان این بیمارستان زیرزمینی احیا و در معرض بازدید عموم قرار خواهد گرفت.

اهتمام به گردشگری دفاع مقدس

به گزارش خبرنگار دزآفاق، اکنون که در آستانه فرارسیدن چهارم خرداد روز مقاومت و پایداری مردم دزفول هستیم شایسته بود مسئولان شهرستان در کنار برنامه هایی که صرفا در چند روز منتهی به چهارم خرداد اجرا می شوند با اندکی همت به احیا و راه اندازی این بیمارستان به عنوان یک موزه دفاع مقدس اقدام می کردند تا پس از سالها شاهد یک اقدام ماندگار به مناسبت ۴ خرداد می بودیم.

امروزه با توجه به متنوع شدن گونه های گردشگری در جهان، یکی از انواع خاص گردشگری که در دهه های اخیر موردتوجه گردشگران و برنامه ریزان قرارگرفته است، گردشگری جنگ است.در این راستا طی سالهای اخیر توجه به گردشگری دفاع مقدس همواره مورد تاکید برخی مسئولان در کشور بوده و در این راستا اقدامات ارزشمند و قابل توجهی نیز در برخی استان های کشور صورت گرفته است.

بدیهی است که گردشگری دفاع مقدس می‌تواند ثروت را به بسیاری از مناطق محروم ببرد و ارزش‌های دفاع مقدس را به گردشگران معرفی و به نسل های جوان منتقل کند.

دزفول، شهری که به مقاومت و پایداری شهره است در حوزه دفاع مقدس حرف های زیادی برای گفتن دارد و در این بین توجه به بهسازی و احیای بیمارستان زیرزمینی یازهرا به دلیل متفاوت و کم نظیر بودن می تواند گام ارزشمندی در راستای شکوفایی بیش از پیش صنعت گردشگری دفاع مقدس در خوزستان و دزفول شود بنابراین ضروری است متولیان در دزفول نسبت به احیای این گنجینه ارزشمند دفاع مقدس اهتمام ورزند و در این راستا هرچه زودتر با برگزاری جلساتی نسبت به رفع اختلاف نظرها و رسیدن به یک نتیجه واحد که منجر به احیای این بیمارستان باشد، اقدام کنند.
بدون شک کسب درآمد برای جبران عقب ماندگی های ناشی از جنگ در دزفول یکی از دستاوردهای مهم اهتمام مسئولان این شهرستان به گردشگری دفاع مقدس خواهد بود‌.